Προς την εφημερίδα «Ήπειρος»
Σήμερα που τα
γραφόμενα και λεγόμενα για τον τάφο της Αμφίπολης βρίσκονται σε έξαρση, θα
ήθελα να σας αναφέρω τα εξής:
Όταν μετά το
πέρασμα του Μ. Αλεξάνδρου από την Περσία, στην Κεντρική Ασία, ο οικογενειακός
φίλος του Δημάρατος πέθανε από αρρώστια, στην περιοχή αυτή, σύμφωνα με τον
Πλούταρχο (Αλέξανδρος, 56, 2) «ἐκηδεύθη μεγαλοπρεπῶς καὶ τάφον ἔχωσεν ὁ στρατὸς ἐπ’ αὐτῶ τῇ περιμέτρῳ μέγαν, ὕψος δὲ πηχῶν ὀγδοήκοντα· τὰ δὲ λείψανα τέθριππον
κεκοσμημένον λαμπρῶς ἐπὶ θάλασσαν κατεκόμισε».
Ο Αλέξανδρος
λοιπόν ήθελε να τιμήσει έναν οικογενειακό φίλο (από την εποχή του πατέρα του,
Φιλίππου) και του έκανε μεγαλοπρεπή κηδεία. Ο στρατός κατασκεύασε τάφο
επισσωρεύοντας χώμα, μεγάλο ως προς την περίμετρο και ύψους 80 πήχεων. Ασφαλώς
το μεγάλο του ύψος και η αναφορά της περιμέτρου, για να δηλωθεί το μέγεθος,
σημαίνει ότι τούτη ήταν μάλλον μερικών εκατοντάδων μέτρων. Όμως τα λείψανα του
Δημάρατου δεν τα έβαλαν μέσα σε αυτό το μεγαλοπρεπές μνημείο. Τα μετέφερε άμαξα
με τέσσερα άλογα, στολισμένη με λαμπρότητα, στη θάλασσα, ασφαλώς στη Μεσόγειο
και στη συνέχεια προφανώς με πλοίο, στην πατρίδα του Δημάρατου, Κόρινθο, για να
ταφούν στην πατρική γη.
Επομένως: α) Ο
μεγάλος τάφος του Δημάρατου στην Ασία ήταν κενοτάφιο, τεράστιο και λαμπρό, στο
σημείο όπου τούτος πέθανε, μολονότι τα λείψανά του μεταφέρθηκαν στην Κόρινθο.
β) ο τάφος θυμίζει εκείνον της Αμφίπολης ως προς το μέγεθος (πολύ μεγάλο) και
το σχήμα (κυκλικό).
Όπως είναι
γνωστό, στην αρχαιότητα κατασκεύαζαν κενοτάφιο για όσους νεκρούς δεν βρίσκονταν
τα σώματά τους ή είχαν πεθάνει μακριά (βλ. περίπτωση των Κορινθίων για τη
Λαΐδα). Δεν αποκλείεται ο τάφος της Αμφίπολης (πόλη σημαντική από την οποία
ξεκίνησε ο στόλος του Μ. Αλεξάνδρου για την Ασία) να ήταν ή να προοριζόταν για
κενοτάφιο κάποιου λαμπρού προσώπου που πέθανε (ή που πέθανε και ετάφη) μακριά,
όπως ο Μ. Αλέξανδρος. Από την άλλη πλευρά, είναι φανερό ότι οι μεγάλοι και
λαμπροί τάφοι δεν προορίζονταν μόνο για άτομα της βασιλικής οικογένειας.
Μ.
Κορδώσης
Καθηγητής
Πανεπιστήμιο
Ιωαννίνων
