ΔΕΙΤΕ ΤΟ : Νέες Εφαρμογές σε Κατοχυρωμένες Επιστημονικές Μεθόδους στο ΠΠΓΝΙ. ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ Διεγχειρητικής Διάγνωσης του Βαθμού Κακοήθειας και των Ορίων Όγκων Εγκεφάλου με τη Μέθοδο της Κυτταρομετρίας Ροής

Ερευνητές του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων ανέπτυξαν μια νέα τεχνική, η οποία μπορεί να προσδιορίσει εντός 5 λεπτών το βαθμό κακοήθειας ενός όγκου εγκεφάλου, καθώς και την επαρκή εξαίρεσή του. Πιο συγκεκριμένα, με την τεχνογνωσία της κυτταρομετρίας ροής, προσδιορίζεται το ποσοστό των κυττάρων που βρίσκονται σε κάθε φάση του κυτταρικού κύκλου. Έτσι, μέσα σε 5 λεπτά, όγκοι υψηλής κακοήθειας μπορούν εύκολα να αναγνωριστούν και να διακριθούν με ασφάλεια από εκείνους χαμηλότερης κακοήθειας. Πρόκειται για μια νέα επικουρική μέθοδο της ταχείας βιοψίας που γίνεται κατά τη διάρκεια της εγχείρησης.  Με την εφαρμογή της μεθόδου που αναπτύξαμε, γίνεται εφικτή η διεγχειρητική ενημέρωση του χειρουργού  για το βαθμό κακοήθειας του όγκου,  καθώς και το εάν τα όρια του χειρουργικού πεδίου είναι ελεύθερα νόσου, ειδικά για τα γλοιώματα μια και  οι όγκοι αυτοί δεν έχουν σαφή όρια.

Αυτή η πρωτοποριακή μελέτη ανάλυσης έγινε από τη συνεργασία τεσσάρων Τμημάτων του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων και συγκεκριμένα από το Αιματολογικό και Παθολογοανατομικό Εργαστήριο και τη Νευρολογική και Νευροχειρουργική Κλινική. Την ομάδα όπως εμφανίζεται στη δημοσίευση αποτελούν οι: Βαρθολομάτος Γ., Αλεξίου Γ., Μπατιστάτου Α., Κυρίτσης Α., Βούλγαρης Σ. Η δημοσίευση αυτή απαντάει σε μελέτη Ιαπώνων ερευνητών που απαιτούσε τη συνεργασία έξι (6) διαφορετικών Ινστιτούτων και Πανεπιστημιακών Τμημάτων του Τόκιο, αποδυκνύοντας ότι η μέθοδος των επιστημόνων του ΠΓΝΙ  είναι ταχύτερη στο χρόνο απάντησης σε ένα τόσο λεπτό θέμα όπως σας αναφέραμε.

Ήρθαμε σε επικοινωνία με τους συντελεστές της εργασίας και τους ζητήσαμε να μας ενημερώσουν, προκειμένου να γίνει κατανοητή η μεγάλη συμβολή της μεθόδου αυτής στο νοσοκομειακό χώρο.

ΣΝ: κ. Βαρθολομάτε, μπορείτε να μας αναφέρετε σε πόσο χρονικό διάστημα ολοκληρώθηκε η έρευνά σας?

Το συγκεκριμένο κομμάτι της έρευνας, που έχει να κάνει με το χρόνο απόδοσης του αποτελέσματος, δεν αποτελούσε μέρος της έρευνας, αλλά προέκυψε!

ΣΝ: Τι εννοείτε με αυτό και πως προέκυψε αυτή η τόσο σημαντική δημοσίευση, ώστε να υπάρχει επιστημονικό debate μεταξύ Ιαπώνων και  Ελλήνων ερευνητών.

Με τη Νευρολογική και Νευροχειρουργική κλινική συνεργάζομαι σχεδόν 10 χρόνια σε διάφορα θέματα βασικής και κλινικής έρευνας. Τα τελευταία χρόνια η μελέτη του DNA των όγκων από βιοψίες αρχειακού και νωπού ιστού ήταν στις προτεραιότητές μας. Έτσι, στα πλαίσια της σύγκρισης των αποτελεσμάτων με τα Παθολογοανατομικά ευρήματα, και μετά από συζητήσεις με τους παθολογοανατόμους αναπτύχθηκε μια άτυπη ευγενική άμιλλα ως προς το χρόνο ολοκλήρωσης της απάντησης.

ΣΝ: Πως δημοσιεύσατε ταυτόχρονα με τους Ιάπωνες αυτό το τόσο σημαντικό αποτέλεσμα.

Δεν πρόκειται για δημοσίευση, αλλά για σχόλιο στη δημοσίευση των Ιαπώνων. Το σχόλιο αυτό αφορά κυρίως το χρόνο που απαιτείται για να φτάσει η απάντηση στο χειρουργείο. Η μελέτη αναμένεται να βγει στο διεθνή τύπο άμεσα.

Επίσης θα ήθελα να κάνουμε κάτι πιο ολοκληρωμένο και στο επίπεδο του χαρακτηρισμού των όγκων, το οποίο ελπίζω, όταν βρούμε τους οικονομικούς πόρους, να το ολοκληρώσουμε.

ΣΝ: Αν κατάλαβα καλά, η έρευνά σας σε αυτό το θέμα δεν έχει κλείσει και ζητάτε χρηματοδότηση.

Ακριβώς! Ελπίζουμε ότι η μελέτη αυτή κάποια στιγμή θα χρηματοδοτηθεί. Όμως, στο χώρο μας, η χρηματοδότηση μικρών ομάδων είναι, ας πούμε, προβληματική. Επιπλέον, στόχος είναι η εφαρμογή της μεθόδου και σε άλλα νεοπλάσματα.

ΣΝ: Τι κόστος έχει αυτή η εξέταση και τι μηχανήματα χρειάζονται.

Το κόστος είναι μηδενικό. Όσο και να σας φαίνεται περίεργο, το αντιδραστήριο που χρησιμοποιούμε είναι το πάμφθηνο ιωδιούχο προπίδιο. Όμως για την εκτέλεση της εξέτασης χρειάζεται πολύ ακριβός εξοπλισμός και προσωπικό άρτια καταρτισμένο που να διαθέτει εμπειρία και τεχνογνωσία.

ΣΝ: Μπορείτε να μας αναφέρετε την κλινική σημασία της εξέτασής σας.

Νομίζω ότι αυτήν την απάντηση πρέπει να τη δώσουν οι κλινικοί γιατροί αφού εκείνοι θα  εκτιμήσουν και θα πάρουν τις αποφάσεις με βάση το αποτέλεσμα της εξέτασης.

ΣΝ: Σας ευχαριστούμε κ. Βαρθολομάτε και σας ευχόμαστε καλή πρόοδο στις έρευνές σας.

ΣΝ: κ Αλεξίου μπορείτε να μας αναφέρετε την κλινική σημασία της εξέτασής σας.

Οι σύγχρονες απεικονιστικές εξετάσεις (Μαγνητική τομογραφία, σπινθηρογράφημα εγκεφάλου) μπορούν να βοηθήσουν στον προεγχειρητικό προσδιορισμό της φύσης ενός όγκου. Ωστόσο, δεν είναι λίγες οι φορές που τα  διεγχειρητικά ευρήματα απέχουν. Το πόρισμα της ταχείας βιοψία ασφαλώς και αποτελεί ανεκτίμητη βοήθεια για το χειρουργό, ωστόσο κάποιες φορές  μπορεί να μην είναι εφικτή μια ασφαλής απάντηση. Με την κυτταρομετρία ροής, η απάντηση είναι αντικειμενική. Από την έως τώρα εμπειρία μου πιστεύω ότι η μόνη πιθανότητα λανθασμένης απάντησης θα οφείλεται σε λάθος δειγματοληψία. Η ταχύτητα που γίνεται ο προσδιορισμός είναι επίσης καθοριστικός μια και επιτρέπει την ανάλυση πολλών δειγμάτων, κάτι που είναι δύσκολο για την ταχεία βιοψία.

ΣΝ: κ Αλεξίου  η εργασία σας αυτή τι έχει να προσθέσει σε αυτήν των Ιαπώνων.

Όπως προανέφερε ο κ. Βαρθολομάτος, η μεθοδολογία μας παρέχει κατά 5 λεπτά ταχύτερα αποτελέσματα από αυτήν των Ιαπώνων. Επιπλέον, ενώ οι Ιάπωνες περιορίστηκαν μόνο σε γλοιώματα, εμείς έχουμε μελετήσει όλες τις παθολογίες των όγκων εγκεφάλου και επομένως μπορούμε να δώσουμε στοιχεία για όγκους όπως μηνιγγιώματα και μεταστάσεις. Το σημαντικότερο όμως αφορά την πρόγνωση. Στηριζόμενοι στην έως τώρα εμπειρία μας, μπορούμε να δώσουμε άμεσα αποτελέσματα σχετικά και με την πρόγνωση του ασθενή, δηλαδή την καλή ή κακή έκβαση της νόσου του, η οποία και είναι ανεξάρτητη της όλης υπόλοιπης αντιμετώπισής της δηλαδή ακτινοθεραπείας και χημειοθεραπείας.

ΣΝ: κ Αλεξίου ποιά η σημασία της δυνατότητας της κυτταρομετρίας να προσδιορίζει τα υγιή όρια κατά την εξαίρεση ενός όγκου?

Από δικές μας μελέτες, καθώς και από τα δεδομένα της διεθνούς βιβλιογραφίας έχει βρεθεί ότι η πλήρης εξαίρεση των γλοιωμάτων έχει σημαντικό όφελος επιβίωσης. Με απλά λόγια, ασθενείς των οποίων οι όγκοι αφαιρούνται πλήρως έχουν καλύτερο προσδόκιμο επιβίωσης. Στα γλοιώματα τα όρια του όγκου δεν είναι πάντα εύκολο να προσδιοριστούν. Αυτό το πρόβλημα μπορεί να το λύσει η εξέταση με την κυτταρομετρία ροής. 

ΣΝ: κ Βούλγαρη είστε ο Δ/ντης της Νευροχειρουργικής Κλινικής του Πανεπιστημιακού μας Νοσοκομείου. Πως αξιολογείτε τα αποτελέσματα της κυτταρομετρίας ροής.

Έως σήμερα είχαμε απόλυτη ταύτιση των αποτελεσμάτων της κυτταρομετρίας ροής με αυτά της τελικής παθολογοανατομικής έκθεσης. Σαφώς κάθε νέα μεθοδολογία αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό, αλλά θεωρώ βέβαιο ότι η τεχνική που αναπτύξαμε είναι εξαιρετικά υποσχόμενη.

Σ.Ν.