Τρίτοξα γεφύρια και... οι φυλές των Ινδιάνων

Σελίδες γεμάτες εικόνες από όλο τον κόσμο, στολίζουν πολυτελή λευκώματα που αποτελούν ιδανικό δώρο για τις γιορτές

Κήποι Ζαγορίου - το τρίτοξο γεφύρι του Μύλου και στο

 βάθος ο υδρόμυλος, από τον οποίο πήρε το όνομά του.

Από το λεύκωμα «Ηπειρος"

Εικόνες τόπων, κόσμων, πολιτισμών, νοοτροπιών, συμπεριφορών, εθίμων, ιστορικών εποχών και καταστάσεων. Εικόνες ωραίες. Αλλες σε καθηλώνουν με την ομορφιά τους, άλλες σε προβληματίζουν, άλλες σε ταξιδεύουν ή σε γυρνούν σε μακρινούς στο παρελθόν καιρούς, όχι απαραιτήτως με νοσταλγία.

Πολλές έχουν ιστορική αξία, μα όλες αποτελούν ντοκουμέντα μιας αδιάσειστης κάθε φορά πραγματικότητας. Στολίζουν σελίδες λευκωμάτων, βιβλίων μιας ειδικής κατηγορίας που αξίζει την προσοχή μας.

n Ο Κλοντ Λεβί-Στρος, ο κορυφαίος ανθρωπολόγος, εθνολόγος και στοχαστής του 20ού αιώνα γιόρτασε προσφάτως τα 100ό γενέθλιά του. Το έργο του σημάδεψε τη σύγχρονη σκέψη και ανέτρεψε απόψεις, όπως αυτή που λέει ότι οι «πρωτόγονοι» είναι πολιτιστικά υπανάπτυκτοι.

Οι εκδόσεις «Κέδρος» τίμησαν το ιερό τέρας του στρουκτουραλισμού κυκλοφορώντας το λεύκωμα «Νοσταλγία για τη Βραζιλία», με 180 φωτογραφίες που τράβηξε ο Λεβί-Στρος στη Βραζιλία στα 1935-1938, τεκμήρια ανθρώπων και μικρών πολιτισμών στις φυλές των Ινδιάνων Καντουβεό, Μπορορό, Ναμπικάρα και Μουντέ, που «απειλούνταν από τη δυτική εξάπλωση». Τιμή: 29 ευρώ.

n Μια ανθρωπογεωγραφική προσέγγιση επιχειρείται και από τον Ελληνα Μιχάλη Αράπογλου, διδάκτορα του Paris X-Nanterre στη Γεωγραφία, στο λεύκωμα «Ηπειρος» (εκδ. Μίλητος): μελέτη δηλαδή της εξέλιξης της δυσπρόσιτης περιοχής στη μακρά χρονική περίοδο, με σκοπό να φωτίσει τις αιτίες και να ερμηνεύσει τις πολλαπλές διοικητικές, δημογραφικές, οικονομικές και πολιτισμικές αλλαγές. Πολλές από τις 550 φωτογραφίες, αεροφωτογραφίες στην πλειονότητα, των Γιάννη Γιαννέλου, Βαγγέλη Δελέγκου, Πηνελόπης Ματσούκα και Κώστα Μητσάκη, συνδέονται με την ιστορικότητα κάθε τόπου και ηπειρώτικου τοπίου. Τιμή: 90 ευρώ.

Ιστορικοί οικισμοί στη νησιωτική Ελλάδα, που τόσο έχουν υμνηθεί, περικλείονται στο λεύκωμα «Ελληνικοί ιστορικοί οικισμοί, Νησιωτική Ελλάδα» του Νίκου Δεσύλλα, με το οποίο ο γνωστός φωτογράφος ολοκλήρωσε το δίτομο για τους ιστορικούς οικισμούς, που ξεκίνησε πέρυσι με την ηπειρωτική Ελλάδα, (εκδ. Σύνολο). Η φωτογράφηση των νησιωτικών οικισμών και της αρχιτεκτονικής τους παρουσιάζει σήμερα ανυπέρβλητες δυσκολίες, επισημαίνει στον πρόλογο ο ομότιμος καθηγητής ΕΜΠ Δ. Φιλιππίδης, καθώς η αυθεντικότητά τους είτε έχει εξαφανιστεί είτε απειλείται με αφανισμό. Σε αυτή την επισήμανση όμως δεν εντάσσονται κάποια νησιά, όπως η Αστυπάλαια, που απουσιάζουν από το λεύκωμα. Τιμή: 60 ευρώ.

Σε άλλο μήκος κύματος κινούνται τα δύο επόμενα λευκώματα, για τον Πειραιά και την Τρίπολη.

Στη μεν πρώτη περίπτωση, η συγγραφέας του, Κάτια Μητροπούλου, κάνει ένα ιστορικό και πολιτιστικό σεργιάνι, στις γειτονιές του Πειραιά, στα μνημεία και στα κτίριά του, μέσα από μαυρόασπρες φωτογραφίες, αρχειακές και δικές της, οι οποίες τεκμηριώνουν το κείμενό της. Το τελευταίο πηγάζει από την Ιστορία της πόλης, ειδικά τη νεότερη, την οικονομική, πνευματική και καλλιτεχνική ζωή. Ο «Πειραιάς, ένα σεργιάνι» (εκδ. Ι. Σιδέρη) ξεχειλίζει από νοσταλγία.

Στη δεύτερη περίπτωση, ο ιστορικός τέχνης Νίκος Γρηγοράκης αποτίει φόρο τιμής στη γενέθλια πόλη του, την οποία περιποιείται δεόντως με έναν υπερ-ογκώδη τόμο, μια κιβωτό μνήμης για την Τριπολιτσά της Επανάστασης και την Τρίπολη της αρχιτεκτονικής, του θεάτρου, της λογοτεχνίας, των τεχνών.

Η πόλη ζωντανεύει μέσα από περιηγητικά κείμενα-μαρτυρίες, πλούσιο εικονογραφικό υλικό, στοιχεία για τους ανθρώπους, τους συλλόγους της κ.ά., που συνέλεγε ο συγγραφέας επί πολλά χρόνια. Τιμή: 90 ευρώ.

Περνώντας τα ελληνικά σύνορα, κάνουμε μια στάση στην Κύπρο, μέσα από τα μάτια ενός φαντάρου. Του Τάσσου Σιδέρη, ο οποίος, έχοντας την πρώτη γνωριμία με το νησί το 1997 ως φοιτητής αρχαιολογίας σε ανασκαφή, ξαναβρέθηκε αργότερα εκεί ως φαντάρος και κατέγραψε με τη μηχανή του λεπτομέρειες της παλιάς Λευκωσίας.

Το ολιγοσέλιδο «Στην παλιά Λευκωσία... με τη ματιά ενός φαντάρου» (εκδ. «Το Ροδακιό»), με φωτογραφίες και λεζάντες μόνο, μας ταξιδεύει άλλοτε σε μια ειρηνική πόλη κι άλλοτε μας φέρνει μπροστά σε αδιέξοδα της πραγματικότητας. Τιμή: 14 ευρώ.

Ενα ταξίδι στην terra incognita της βουδιστικής παράδοσης, του παρθένου περιβάλλοντος και των χαμογελαστών ανθρώπων μιας χώρας που δύσκολα εντοπίζεται στον χάρτη, μας ταξιδεύει το «Μπουτάν, Χαμόγελα από τη Στέγη του Κόσμου» της Δήμητρας Στασινοπούλου (εκδ. «Τουμπής»).

Συναρπαστική φωτογραφική δουλειά, που εστιάζει στη ζωντάνια των ανθρώπων (η εθνική ευτυχία, λέει ο βασιλιάς του Μπουτάν, είναι πιο σημαντική από το εθνικό εισόδημα), τα θρησκευτικά τελετουργικά, τα χρώματα, την παράδοση, την αρχιτεκτονική. «Το Μπουτάν καλεί να αναθεωρήσουμε πολλά από τα μέχρι τώρα πιστεύω μας και να έρθουμε πιο κοντά στην εσωτερική γαλήνη», γράφει η Στασινοπούλου. Τιμή: 58 ευρώ.

Δίπλα από το μικρό Μπουτάν βρίσκεται η απέραντη Κίνα. Το λεύκωμα όμως «Η άγνωστη Κίνα» (εκδ. Ελληνικά Γράμματα) θέλει να μας γνωρίσει όχι τη χώρα της οικοδομικής και οικονομικής ανάπτυξης, αλλά αυτή που δεν συλλαμβάνει εύκολα ο επισκέπτης, τη φτωχή, τη μυστηριώδη και αινιγματική, αυτή των σκεφτικών ανθρώπων.

Εκεί ακριβώς εστίασε ο φακός του Κωνσταντίνου Αντωνόπουλου. Την «άγνωστη Κίνα» σχολιάζει με κείμενά του ο πεζογράφος Δημήτρης Σωτάκης. Τιμή: 44 ευρώ.

Ξεχωριστό ενδιαφέρον, για την ιστορία της φωτογραφίας, αλλά για το θέμα τους, παρουσιάζουν πάντα τα λευκώματα που δημοσιεύουν συλλογές παλιών φωτογραφιών. Οπως το «Βλέμματα από την Ελλάδα.

Από το Αλφα έως το Ωμέγα και από το 19ο στον 20ό αιώνα» (εκδ. Μεταίχμιο), με 200 σπάνιες φωτογραφίες από τη συλλογή του Χάρη Γιακουμή.

Πρόκειται για ματιές επωνύμων (Μπουασονά, Σαρτιώ, Π. Μωραϊτης κ.ά.) και ανωνύμων, πάνω στον τόπο, τον χρόνο και τη ζωή του ελληνικού λαού, ο οποίος κατά τη συγκεκριμένη περίοδο δεν παρουσιάζει και την καλύτερη εικόνα.

«Βλέποντας αυτές τις φωτογραφίες έχει κανείς την εντύπωση ότι ολόκληρος ο πληθυσμός ήταν πρόσφυγες», παρατηρεί ο Μάνος Ελευθερίου. Τιμή: 35 ευρώ.

Η εικόνα της χώρας από τα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αναβιώνει μέσα ένα μια άλλη συλλογή με καρτ ποστάλ του Νίκου Αναγνωστάκη, συλλέκτη έργων του φωτογράφου και ζωγράφου Στέφανου Στουρνάρα (1867-1928). Μέρος της συλλογής (313 καρτ ποστάλ) δημοσιεύεται στο λεύκωμα «Ο Αγιος της Φωτογραφίας» (εκδ. «Αρχιπέλαγος»), φόρος τιμής στον φωτογράφο με την περίτεχνη εργαστηριακή επεξεργασία των θεμάτων του (άνθρωποι, καθημερινές σκηνές, κτίρια, αρχοντικά, τοπία, θέματα από Πήλιο, Μετέωρα, Αγιον Ορος, Σκιάθο κ.ά.). Εισαγωγικά κείμενα: Μ. Ελευθερίου, Αλκης Ξανθάκης. Τιμή: 45 ευρώ.

ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ Κ. ΠΑΡΘΕΝΗ
Η θρυλική και πολυκύμαντη ζωή του Κωνσταντίνου Παρθένη και το πρωτοποριακό, πλην λοιδορούμενο από τις κατεστημένες αντιλήψεις της εποχής του, έργο του, ξεδιπλώνεται σε έναν τόμο, που συνιστά την πρώτη, συνολική μονογραφία για τον μεγάλο Ελληνα ζωγράφο (1878 ή 1879 - 1967).

Ο Ευγένιος Ματθιόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, ανέλαβε να καλύψει το κενό στη βιβλιογραφία, με στόχο να αναδείξει την ιστορική σημασία της καλλιτεχνικής ανέλιξης του Παρθένη.

«Ενας καλλιτέχνης δεν πρέπει να ομοιάζη με κανέναν άλλον». Αυτό οδήγησε τον Παρθένη σε ένα έργο που «δεν ήταν μόνο πρωτοποριακό για τα ελληνικά δεδομένα, αλλά ανυψώθηκε, την περίοδο τουλάχιστον του Μεσοπολέμου, σε σύμβολο μιας πολύ ευρύτερης και βαθύτερης σύγκρουσης, με συνιστάμενες ιδεολογικές, πολιτικές και κοινωνικές».

Ο Τσαρούχης έλεγε ότι «δεν υπάρχει ένας από τους ζωντανούς (καλλιτέχνες), που να μην τον έλαβε υπόψη του, είτε για να τον ακολουθήσει, είτε για να τον πολεμήσει». Τα εκτενή και ελκυστικά γραμμένα κείμενα προσφέρουν πολλές πληροφορίες για την απήχηση που είχε ο Παρθένης ως ζωγράφος και δάσκαλος, για τη ζωή του που κατέληξε άδοξα. Παρουσιάζονται αναπαραγωγές 320 έργων, πολλά για πρώτη φορά.

Επίσης δυσεύρετα άρθρα και συνεντεύξεις του Παρθένη και επιλογή τεχνοκριτικών που μαρτυρούν την ιδεολογική διαπάλη γύρω από το έργο του. Κυκλοφορεί από «Κ. Αδάμ Εκδοτική» Τιμή: 70 ευρώ.

Δήμητρα Ρουμπούλα
dirouboula@pegasus.gr

Πηγή:ethnos